Web Teknolojileri Sözlüğü

API Application Programming Interface Uygulama Programlama Arayüzü: Farklı yazılım uygulamalarının birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir arayüzdür. API'ler, bir yazılımın işlevselliğini başka yazılımlarla paylaşmasına olanak tanır. Örneğin, bir hava durumu uygulaması, hava durumu verilerini almak için bir API kullanır.
CDN Content Delivery Network İçerik Dağıtım Ağı: Web içeriğini kullanıcılara coğrafi olarak daha yakın sunuculardan dağıtan bir ağ sistemidir. CDN kullanımı, web sitelerinin daha hızlı yüklenmesini sağlar ve sunucu yükünü azaltır. Özellikle resimler, videolar ve JavaScript dosyaları gibi statik içerikler için kullanılır.
Framework Framework Çatı, İskelet Yapı: Yazılım geliştirmeyi kolaylaştırmak için hazır yapılar ve araçlar sunan bir yazılım platformudur. Framework'ler, belirli kurallar ve yapılar sunarak geliştiricilerin daha hızlı ve düzenli kod yazmalarını sağlar. Örnekler: React, Angular, Django, Laravel.
Library Library Kütüphane: Belirli işlevleri yerine getirmek için kullanılabilecek hazır kod parçalarının koleksiyonudur. Kütüphaneler, geliştiricilerin sıfırdan kod yazmak yerine hazır fonksiyonları kullanmalarına olanak tanır. Framework'lerden farklı olarak daha esnek kullanım sunarlar. Örnekler: jQuery, Lodash, Axios.
HTML HyperText Markup Language Hiper Metin İşaretleme Dili: Web sayfalarının yapısını oluşturmak için kullanılan işaretleme dilidir. HTML, başlıklar, paragraflar, bağlantılar, resimler gibi içerik öğelerini tanımlamak için etiketler kullanır. Tüm web sayfaları HTML ile oluşturulur ve tarayıcılar bu kodu yorumlayarak sayfayı görüntüler.
CSS Cascading Style Sheets Basamaklı Stil Sayfaları: Web sayfalarının görünümünü ve stilini belirlemek için kullanılan stil dilidir. CSS ile renkler, yazı tipleri, düzenler, boşluklar ve responsive tasarım gibi görsel özellikler tanımlanır. HTML içeriğin yapısını oluştururken, CSS bu içeriğin nasıl görüneceğini belirler.
JSON JavaScript Object Notation JavaScript Nesne Gösterimi: Veri alışverişi için kullanılan hafif ve okunabilir bir veri formatıdır. JSON, anahtar-değer çiftleri şeklinde veri saklar ve özellikle web API'lerinde yaygın olarak kullanılır. İnsan tarafından okunabilir olması ve çoğu programlama dili tarafından desteklenmesi nedeniyle tercih edilir.
REST Representational State Transfer Temsili Durum Aktarımı: Web servisleri oluşturmak için kullanılan bir mimari stildir. REST, HTTP protokolünü kullanarak kaynaklara erişim sağlar ve genellikle JSON formatında veri alışverişi yapar. RESTful API'ler, basit ve standart yapıları sayesinde web geliştirmede yaygın olarak tercih edilir.
AJAX Asynchronous JavaScript and XML Eşzamansız JavaScript ve XML: Web sayfalarının tamamını yenilemeden sunucu ile veri alışverişi yapmayı sağlayan bir tekniktir. AJAX kullanılarak sayfa yenilenmeden içerik güncellenebilir, form gönderileri yapılabilir ve dinamik kullanıcı deneyimleri oluşturulabilir. Modern web uygulamalarının temelini oluşturur.
DOM Document Object Model Belge Nesne Modeli: HTML ve XML belgelerinin programlama dilleri tarafından erişilebilir ve değiştirilebilir hale getirilmesini sağlayan bir arayüzdür. DOM, web sayfasını bir ağaç yapısı olarak temsil eder ve JavaScript ile bu yapıyı dinamik olarak değiştirmemize olanak tanır.
HTTP HyperText Transfer Protocol Hiper Metin Aktarım Protokolü: Web üzerinde veri alışverişi için kullanılan temel iletişim protokolüdür. HTTP, tarayıcılar ve web sunucuları arasındaki iletişimi düzenler. HTTPS (HTTP Secure), HTTP'nin güvenli versiyonudur ve verileri şifreleyerek iletir.
URL Uniform Resource Locator Tekdüzen Kaynak Konumlandırıcı: İnternet üzerindeki bir kaynağın adresini belirten metin dizisidir. URL, protokol, alan adı ve kaynak yolunu içerir. Örneğin: https://www.example.com/page.html şeklindedir. Her web sayfası benzersiz bir URL'ye sahiptir.
SQL Structured Query Language Yapılandırılmış Sorgu Dili: İlişkisel veritabanlarını yönetmek için kullanılan standart programlama dilidir. SQL ile veri ekleme, silme, güncelleme ve sorgulama işlemleri yapılır. Popüler veritabanı sistemleri: MySQL, PostgreSQL, Oracle, SQL Server.
MVC Model-View-Controller Model-Görünüm-Denetleyici: Yazılım geliştirmede kullanılan bir mimari tasarım desenidir. MVC, uygulamayı üç ana bileşene ayırır: Model (veri), View (görünüm) ve Controller (kontrol mantığı). Bu ayrım, kodun daha organize, test edilebilir ve sürdürülebilir olmasını sağlar.
OOP Object-Oriented Programming Nesne Yönelimli Programlama: Yazılım geliştirmede nesneler ve sınıflar üzerine kurulu bir programlama paradigmasıdır. OOP'nin temel prensipleri: encapsulation (kapsülleme), inheritance (kalıtım), polymorphism (çok biçimlilik) ve abstraction (soyutlama)'dır. Modern programlama dillerinin çoğu OOP'yi destekler.
IDE Integrated Development Environment Entegre Geliştirme Ortamı: Yazılım geliştirme için kullanılan kapsamlı bir araçtır. IDE'ler kod editörü, derleyici, hata ayıklayıcı ve diğer geliştirme araçlarını tek bir uygulamada birleştirir. Popüler örnekler: Visual Studio Code, IntelliJ IDEA, Eclipse, PyCharm.
Git Git Git Versiyon Kontrol Sistemi: Yazılım projelerinde kod değişikliklerini takip etmek için kullanılan dağıtık versiyon kontrol sistemidir. Git, geliştiricilerin kod üzerinde işbirliği yapmalarını, değişiklikleri geri almalarını ve farklı versiyonları yönetmelerini sağlar. GitHub, GitLab, Bitbucket gibi platformlar Git tabanlıdır.
npm Node Package Manager Node Paket Yöneticisi: JavaScript projeleri için paket yönetimi sağlayan bir araçtır. npm, geliştiricilerin hazır kütüphaneleri projelerine kolayca eklemelerine, güncellemelerine ve yönetmelerine olanak tanır. Node.js ekosisteminin temel bileşenlerinden biridir.
CRUD Create, Read, Update, Delete Oluştur, Oku, Güncelle, Sil: Veritabanı ve uygulama geliştirmede temel veri işlemlerini tanımlayan bir kısaltmadır. CRUD operasyonları, hemen hemen her yazılım uygulamasının temelini oluşturur. Örneğin: kullanıcı kaydı oluşturma (Create), profil görüntüleme (Read), bilgi güncelleme (Update), hesap silme (Delete).
SPA Single Page Application Tek Sayfalı Uygulama: Tek bir HTML sayfası üzerinde çalışan ve içeriği dinamik olarak güncelleyen web uygulaması türüdür. SPA'lar, sayfa yenilemeden içerik değiştirerek hızlı ve akıcı kullanıcı deneyimi sunar. React, Angular, Vue.js gibi frameworkler SPA geliştirme için kullanılır.